Làm gì khi bị ngộ độc thực phẩm?

Trong số những ca tử vong đó, có những trường hợp không đáng có khi người thân luống cuống hoặc chủ quan không biết cách xử lý khi người thân của họ bị ngộ độc thực phẩm.

Nguyên nhân

Thực phẩm không an toàn là nguyên nhân hàng đầu. Hàng ngày các phương tiện thông tin đại chúng, báo chí phản ánh về tình trạng trồng các loại rau không đảm bảo an toàn, dư lượng thuốc trừ sâu quá lớn, quá trình chế biến thực phẩm mất vệ sinh… khi những loại thực phẩm đó đưa vào cơ thể khiến cơ thể không thể thích nghi gây ngộ độc.

Với những người nhẹ thì bị đau bụng, người nặng thì mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, buồn nôn, còn nặng hơn thì phải cấp cứu gây tử vong. Có nhiều trường hợp còn uy hiếp đến tính mạng khi ăn tiết canh, ăn ốc sên nướng, ăn gỏi, ăn đồ sống khiến vi sinh vật chui lên não làm tử vong hoặc khuyết tật vĩnh viễn.

Tuy nhiên, đáng báo động là những món ăn này lại là món khoái khẩu của cánh đàn ông và khó có thể thay đổi thói quen có hại này.

Biểu hiện

Hiển nhiên ngộ độc thực phẩm là do thực phẩm không toàn, có chứa vi nấm, vi khuẩn hay virus, nhiễm chất hóa học… Theo những chuyên gia nghiên cứu cho rằng: ngộ độc thực phẩm có thể chia ra làm hai loại bao gồm:

- Ngộ độc cấp tính: Có những dấu hiệu như đau bụng, đi ngoài, buồn nôn, mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, đây là dạng ngộ độc do thức ăn nhiễm vi sinh vật hoặc hàm lượng thuốc trừ sâu, chất hóa học lượng lớn.

Ngộ độc thực phẩm là do thực phẩm không toàn, có chứa vi nấm,
vi khuẩn hay virus, nhiễm chất hóa học.

- Ngộ độc mạn tính: Đây là dạng ngộ độc không có dấu hiệu rõ ràng, không phát các biểu hiện sau khi ăn xong mà các chất độc tố sẽ tích lũy ở các bộ phận trong cơ thể, gây ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất trong cơ thể. Đối với dạng ngộ độc này thường là do ăn phải thực phẩm chứa chất độc lâu ngày và có thể gây ung thư.

Cả hai dạng ngộ độc đều ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe của bạn, vì vậy hãy tự bảo vệ mình để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.

Để tránh trường hợp đáng tiếc xảy ra

Nhiều ca tử vong ngộ độc rất đáng tiếc vì người thân chưa có kinh nghiệm ứng cứu kịp thời. Vậy khi bị ngộ độc do thực phẩm bạn nên làm theo những cách dưới đây:

- Điều đầu tiên là thực hiện ăn chín uống sôi, chỉ dùng những thực phẩm có nguồn gốc an toàn, dư lượng thuốc trừ sâu trong mức cho phép, không có lý sinh trùng, vi nấm, vi khuẩn có hại cho sức khỏe.

- Khi có các biểu hiện của ngộ độc như: đau bụng, nôn nhiều, tiêu chảy… điều đầu tiên là nên có những biện pháp làm chất độc ra ngoài như nôn, dùng tay kích thích họng đẩy thức ăn và chất độc ra ngoài cơ thể càng sớm càng tốt.

- Bổ sung nước kịp thời: thông thường, người bị ngộ độc thường mất khá nhiều nước, vì vậy hãy bổ sung nước cho cơ thể bằng cách uống dung dịch oresol, nước hoa quả...

- Đến bệnh viện nếu sau khi sơ cứu không thấy đỡ và đặc biệt không tự ý mua thuốc mà không có đơn chỉ dẫn của bác sĩ.

- Nếu ngộ độc nặng thì nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế để được các bác sĩ cấp cứu kịp thời, tránh trường hợp đáng tiếc xảy ra khi chậm trễ.

Dấu hiệu

Buồn nôn, đau bụng

Triệu chứng điển hình của ngộ độc thực phẩm là buồn nôn, đau bụng rồi tiêu chảy. Thường các triệu chứng có thể phát triển nhanh chóng, trong vòng 30 phút hoặc chậm hơn xảy ra trong vòng 24 – 48 giờ kể từ khi ăn thực phẩm có độc.

Tùy thuộc vào chất độc mà có triệu chứng bệnh khác nhau, đôi khi có kèm theo ớn lạnh, đi tiêu có máu, mất nước và gây tổn hại đến hệ thần kinh nếu không được cấp cứu kịp thời.

Ngộ độc thực phẩm có thể xảy ra hàng loạt cho những người dùng chung loại thức ăn có chứa chất độc như tại các khu công nghiệp, các bữa tiệc…

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến ngộ độc thực phẩm: do các vi-rút, vi khuẩn, ký sinh trùng, nấm độc, thuốc trừ sâu trên rau quả…; các thực phẩm bị nhiễm kim loại nặng như đồng, chì, asen…; thực phẩm có chứa phụ gia độc, thuốc tăng trưởng, chất bảo quản.

Các loại vi-rút gây ngộ độc thực phẩm thông thường là: vi-rút noro có trong sò ốc, rau nhiễm phân, vi-rút rota thường gây ngộ độc thực phẩm ở trẻ sơ sinh và trẻ em và có thể lây truyền từ người này sang người khác, Escherichia coli (E coli) có thể gây suy thận và tử vong.

Một số loại nấm có chứa độc khi ăn phải gây đổ mồ hôi, run rẩy, ảo giác và hôn mê. Ngộ độc thuốc trừ sâu từ trái cây, rau quả gây ra các triệu chứng mờ mắt, nhức đầu, đau bụng, tiêu chảy, tăng tiết nước bọt, run rẩy tay chân…

Cách phòng tránh

Nên chọn thực phẩm sạch

Để hạn chế bị ngộ độc thực phẩm, người chế biến thực phẩm cần lưu ý:

Khi mua thực phẩm

- Mua thực phẩm cần trữ lạnh vào lúc cuối để tránh thực phẩm bị rã đông.

- Không mua thực phẩm được đóng gói, đóng hộp đã bị rò rỉ, vỡ, nứt.

- Để thịt, cá riêng với với các thực phẩm khác.

- Lưu trữ an toàn, bảo quản bằng tủ lạnh khi cần thiết.

- Ưu tiên chế biến thực phẩm dễ hư hỏng trước và trữ lạnh chúng ngay khi mua về. Trữ thịt, cá ở ngăn lạnh nhất trong tủ lạnh. Nên duy trì nhiệt độ tủ lạnh ở khoảng 4-5oC (40oF), tủ đông khoảng -17oC (khoảng 0oF).

- Nấu thịt gia cầm tươi hoặc ướp lạnh tốt nhất trong vòng 2 ngày.

An toàn khi chế biến

- Mọi dụng cụ nấu bếp cần được vệ sinh sạch sẽ.

- Rửa tay trước và sau khi chế biến thực phẩm tươi sống, cá thịt…

- Tẩy trùng dao thớt thường xuyên, có thể dùng dung dịch nước javen pha loãng để sát trùng.

- Sau khi cắt thịt gia cầm, cá nên vệ sinh thớt, dụng cụ, rửa tay sạch sẽ trước khi chế biến thứ khác.

- Nếu sử dụng lò vi sóng để rã đông thực phẩm, cần chế biến ngay.

- Chế biến thực phẩm đảm bảo chín hoàn toàn, nấu thịt đạt nhiệt độ trên 70oC (158oF), thịt bò, bê trên 63oC (khoảng 145oF). Thịt gia cầm đạt trên 82oC (khoảng 180oF).

- Sử dụng thức ăn nấu chín còn dư trong vòng 4 ngày (để trong tủ lạnh).

- Trữ nóng hay lạnh thực phẩm cho phù hợp.

- Khi đi tiêu tiểu cần vệ sinh tay sạch sẽ để tránh thực phẩm bị nhiễm khuẩn.

- Đeo găng tay an toàn khi chế biến thực phẩm nếu bị mắc các chứng bệnh ngoài da…

- Chữa trị ngộ độc thực phẩm tại cơ sở y tế.

Khi có các triệu chứng ngộ độc thực phẩm dưới đây, người bệnh cần đến các cơ sở y tế ngay để điều trị kịp thời:

- Buồn nôn, ói mửa, hoặc tiêu chảy kéo dài hơn hai ngày.

- Trẻ em dưới 3 tuổi bị ngộ độc thực phẩm. Đau bụng dữ dội kèm theo sốt.

- Ngộ độc thực phẩm sau khi đi du lịch nước ngoài.

- Nôn ói tất cả các chất lỏng, không thể uống thuốc do ói mửa.

- Đi tiêu ra máu, tiểu ít, khó tiểu, nước tiểu màu sẫm…

Triệu chứng ngộ độc thường biểu hiện 12 - 36 giờ sau khi ăn, kèm theo đau đầu, nôn mửa, hoa mắt. Thường thì chứng ngộ độc thực phẩm do vi khuẩn gây nên hoặc do virus, nấm độc, chất hóa học... Khi bị ngộ độc, cần lưu ý tránh mất nước và điện giải do nôn và tiêu chảy.

Với ngộ độc thực phẩm dạng nhẹ, cách điều trị hiệu quả nhất là nghỉ ngơi và uống đủ nước tại nhà trong vòng 12 - 24 giờ. Những trường hợp ngộ độc nghiêm trọng cần được đưa tới bệnh viện ngay để xử trí trước khi quá muộn.

Không nên dùng thuốc chống nôn hoặc chống tiêu chảy vì đó là phản ứng sinh hóa của cơ thể để loại bỏ chất độc. Đặc biệt, bạn không nên dùng thuốc kháng sinh.

Những người miễn dịch kém, sức đề kháng yếu như trẻ em, người già, người mắc bệnh mạn tính, người bị HIV/AIDS, ung thư, sỏi thận... khi bị ngộ độc thực phẩm nên tới gặp bác sĩ thay vì tự điều trị tại nhà.

Những biểu hiện nguy hiểm cần sự can thiệp của bác sĩ là: sốt cao, tiêu chảy quá 24 giờ, nôn quá 12 giờ, có biểu hiện bất thường ở cơ bắp, tiêu chảy ra máu, khô miệng, nhịp tim tăng, khó thở.